Η Εργοθεραπεία είναι η επιστήμη η οποία παρέχει στα παιδιά τη δυνατότητα να αναπτύξουν και να βελτιώσουν τις απαραίτητες δεξιότητες, ώστε να συμμετέχουν επαρκώς σε παραγωγικές και καθημερινές δραστηριότητες, το παιχνίδι και την αυτοφροντίδα.
Με τον όρο «έργο» αναφερόμαστε στις δραστηριότητες τις οποίες το παιδί:
- θέλει να κάνει. Για παράδειγμα τα ενδιαφέροντα ενός παιδιού όπως το ποδόσφαιρό, η ζωγραφική, ο χορός, η μουσική κ.α.
- πρέπει να συμμετέχει όπως η σίτιση, η τουαλέτα, ο ύπνος, η προσωπική υγιεινή κ.α.
- αναμένεται να συμμετέχει, όπως η ανάγνωση, η γραφή και άλλες μαθησιακές δραστηριότητες.
Στην παιδιατρική Εργοθεραπεία συχνά χρησιμοποιούνται αναπτυξιακές και νευροαναπτυξιακές προσεγγίσεις, δουλεύοντας τις δεξιότητες «από κάτω προς τα πάνω» (bottom up). Αυτό σημαίνει πως πολλές δεξιότητες όπως να δέσουν κορδόνια, να γράψουν, να παίξουν ποδόσφαιρο, να ντυθούν κ.α., αναπτύσσονται στα παιδιά με μια οργανωμένη και διαδοχική σειρά βάσει των δεξιοτήτων που έχουν κατακτηθεί σε προηγούμενο αναπτυξιακό στάδιο. Επομένως αν κάποια στάδια ανάπτυξης και θεμελιώδεις δεξιότητες δεν έχουν πλήρως επιτευχθεί, τότε το παιδί θα εμφανίσει δυσκολίες και σε άλλους τομείς της ανάπτυξης του.
Συγκεκριμένα, αφού το παιδί παραπεμφθεί για Εργοθεραπεία ο παιδιατρικός Εργοθεραπευτής θα το αξιολογήσει σε διάφορους τομείς προκειμένου να εντοπίσει τυχόν αδυναμίες σε σχέση με το αναμενόμενο της ηλικίας του. Τότε, θα σχεδιαστεί ένα κατάλληλα στοχευμένο και εξατομικευμένο πρόγραμμα βασισμένο στις δυνατότητες, τις δυσκολίες και τις ανάγκες του παιδιού προκειμένου να παρέχει την κατάλληλη παρέμβαση για κάθε παιδί. Κατά την παρέμβαση στόχος είναι να ενισχυθεί και να ενδυναμωθεί η σύνδεση μεταξύ των διαφόρων τομέων ανάπτυξης ώστε αυτή να επέλθει με φυσικό τρόπο. Μέσω των Εργοθεραπευτικών συνεδριών δίνεται η δυνατότητα στο παιδί να αναπτύξει σταδιακά τις απαραίτητες δεξιότητες μέσω στοχευμένων δραστηριοτήτων αυξανόμενης δυσκολίας, με σκοπό το παιδί να φτάσει στο μέγιστο των δυνατοτήτων του.
Συχνά παιδιά παραπέμπονται για Εργοθεραπεία έπειτα από κάποιες ανησυχίες των γονιών, ιατρών ή δασκάλων τους. Αυτές οι ανησυχίες συνήθως περιλαμβάνουν:
- Δυσκολίες συγκέντρωσης και προσοχής
- Δυσκολίες στην αδρή κινητικότητα (σχετιζόμενες με συντονισμό, επιδεξιότητα κίνησης, μυϊκή αντοχή, μυϊκή δύναμη και συμμετοχή σε κινητικό παιχνίδι)
- Δυσκολίες στη λεπτή κινητικότητα (σχετιζόμενες με επιδεξιότητα, δύναμη, ικανότητα σύλληψης, εύρος κίνησης και ταυτόχρονη χρήση των δύο χεριών)
- Δυσκολίες σε γραφοκινητικές δεξιότητες (έλεγχο μολυβιού, σχηματισμός γραμμάτων, γραφή)
- Δυσκολίες κινητικού προγραμματισμού (ικανότητα του σχεδιασμού και εκτέλεσης καινούργιας και μη γνώριμης δραστηριότητας που περιλαμβάνει κινητική δράση)
- Δυσκολίες εκτελεστικών δεξιοτήτων (σχετιζόμενες με προσοχή, οργάνωση, ευελιξία, ταχύτητα επεξεργασίας κ.ά.)
- Ανησυχίες ως προς τον ρυθμό και ταχύτητα ανάπτυξης αναπτυξιακών οροσήμων (λόγου, επικοινωνίας, αλληλεπίδρασης, συμμετοχής κ.α.)
- Παρουσία χαμηλού μυϊκού τόνου και δυσκολίες στασικού ελέγχου (δυσκολία να σταθεροποιήσει τη θέση του – «βουλιάζει» στη καρέκλα)
- Μαθησιακές δυσκολίες (γνωστικές και αντιληπτικές δυσκολίες)
- Δυσκολίες στη συμπεριφορά του (π.χ. να ελέγξει τα συναισθήματα του)
- Δυσκολίες στην οργάνωση του παιχνιδιού του
- Εκρήξεις θυμού ή δύσκαμπτη συμπεριφορά
- Δυσκολίες στην αισθητηριακή επεξεργασία:
- Παρουσιάζει αυξημένη ενεργητικότητα και αναζητά συνεχώς ερεθίσματα στο περιβάλλον,
- Είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο και φοβισμένο σε αισθητηριακά ερεθίσματα του περιβάλλοντος
- Είναι ιδιαίτερα αργός, νωχελικό ή αργεί να ανταποκριθεί σε ερεθίσματα του περιβάλλοντος
Σκοπός της παιδιατρικής Εργοθεραπείας είναι η βελτίωση των λειτουργικών δεξιοτήτων οι οποίες είναι απαραίτητες στα παιδιά ώστε να λειτουργήσουν ικανοποιητικά στο περιβάλλον σε σχέση με την ηλικία τους προκειμένου να πετύχουν ότι είναι αναμενόμενο συμπεριλαμβανομένου:
- το παιχνίδι (π.χ. να είναι σε θέση να παίξουν μόνοι τους ή με άλλα άτομα)
- την προσοχή
- την ικανότητα μάθησης (όχι μόνο γνωστικής αλλά και κοινωνικής, κινητικής και αυτοφροντίδας)
- την κίνηση (συντονισμένη και επιδέξια χρήση μεγάλων και μικρών μυϊκών ομάδων του σώματος)
- την αυτοεξυπηρέτηση (π.χ. ντύσιμο, μπάνιο, φαγητό, χτένισμα)
- την οργάνωση του εαυτού τους (π.χ. να παίξουν μόνοι τους ένα παιχνίδι ή να ετοιμάσουν τη τσάντα του σχολείου τους).